Հետազոտությունները կատարվել են խոշորացված համայնքի պայմաններում կազմավորված նոր վարչատարածքային միավորների հողակադաստրային քարտեզագրման աշխատանքների իրականացման խնդիրների բացահայտման և GIS, RS տեխնոլոգիաների կիրառմամբ հնարավոր լուծման ուղիների մշակման նպատակով: Կազմվել են համայնքի հողօգտագործման և հողային ֆոնդի թվային քարտեզներ, որոնք կարող են նպաստել համայնքների կայուն տնտեսական զարգացմանը, ագրոբիզնեսի խոցելիության նվազեցմանը, բարձր շահույթ ապահովող հողօգտագործողների կազմավորմանը, անշարժ գույքի շուկայի զարգացմանը, փոքր հողամասերի խոշորացմանը, ցրվածության վերացմանը, շուկայական տնտեսության պայմաններում հողային հարաբերությունների կայուն և ներդաշնակ զարգացմանը:

Չորս տարբերակով կատարված հետազոտությունների հիման վրա որոշվել է էկրանով, անջրաթափանց հիմքով քարահողային պատվարների վերին և ներքին բիեֆներում ջրի մակարդակների փոփոխության ազդեցությունը ֆիլտրացիոն գործընթացների վրա: Երկրաչափական մոդելավորմամբ համադրվել են հակաֆիլտրացիոն տարրերի հաշվարկային պարամետրերը և տեսական հաշվարկային բանաձևով ստացված տվյալները: Կառուցված դեպրեսիոն կորի վերլուծությամբ գնահատվել է հակաֆիլտրացիոն էկրանի ազդեցությունը ֆիլտրացիայի միջին արագության և ֆիլտրացիոն ելքերի վրա:

Արմատապտուղների բերքահավաքի մեքենաների և առանձին բանող օրգանների նախագծման ժամանակ անհրաժեշտ է հաշվի առնել տեխնոլոգիական, կառուցվածքային, ստանդարտացման, ունիֆիկացման ցուցանիշները, ինչպես նաև հուսալիության, աշխատանքի անվտանգության և արդյունավետության պարամետրերը: Առաջարկվող խոփասկավառակավոր բանող օրգանով մեքենան ունի պարզ կառուցվածք և փոքր եզրաչափեր: Ոչ մեծ հողատարածքներում շահագործման նվազագույն ծախսերով ապահովվում է արմատապտուղների՝ մասնավորապես գազարի լրիվ դուրսբերումը հողից:

Հոդվածում ներկայացված է տրանսպորտային փոխադրումների ընթացքում ավտոմոբիլի վառելանյութի ծախսի նորմավորումն ըստ վառելանյութի ծախսի ձևավորման այլընտրանքային ցուցանիշների: Մշակվել է վառելիքի ծախսի նորմավորման նոր մեթոդիկա. հիմք են ընդունվել ճանապարհատրանսպորտային տարբեր պայմաններում ավտոմոբիլի շարժման հիմնական ռեժիմները, ինչպես նաև արտածվել է վառելանյութի շահագործական ծախսի որոշման անալիտիկ հավասարումը:

Շարքի առաջին հոդվածում ներկայացված են հացահատիկի մշակության տեխնոլոգիայում քիմիական պայքարի նվազեցման եղանակը և ակնկալվող տնտեսական արդյունավետությունը: Առաջարկվող շաղացանքի տեխնոլոգիային համապատասխան մշակված սերմթաղիչ խոփիկը հնարավորություն կտա պահպանել սերմնահատիկների հոսքի համաչափությունը, նպաստավոր պայմաններ կստեղծի մշակաբույսի աճի և զարգացման համար: Հարկ է նշել, որ քիմիական ներգործության նվազեցմամբ կբարելավվեն հողի ֆիզիկատեխնոլոգիական հատկությունները և միկրոֆաունան:.

Հոդվածում ներկայացված է պարփակված մագնիսական դաշտով դետեկտորի կիրառմամբ խաչմերուկներում տրանսպորտային հոսքերը և առաջացող հնարավոր խցանումները կարգավորող համակարգը: Առաջարկվող դետեկտորի տեղադրումը հնարավորություն կտա զգալիորեն նվազեցնել տրանսպորտային հոսքի ուշացումները և բարձրացնել երթևեկության անվտանգությունը:

Որպես նոր վարչատարածքային միավորներ՝ Հայաստանի խոշորացված համայնքներում առկա են բնապահպանական, տնտեսական և սոցիալական զարգացման բազմաթիվ խնդիրներ: ՈՒստի դրանց բացահայտման և ուսումնասիրման նպատակով հետազոտություններ են իրականացվել Վայոց ձորի մարզի Գլաձոր (Գլաձոր, Գետափ, Վերնաշեն) խոշորացված համայնքում: Միաժամանակ կատարվել է հողաշինարարական մի շարք ցուցանիշների վերլուծություն: Հետազոտության արդյունքները թույլ կտան բարձրացնել համայնքի գյուղատնտեսական հողերի օգտագործման արդյունավետությունը, ինչպես նաև հողագործության և անասնապահության եկամտաբերությունը: Մասնավորապես` բարենպաստ ռելիեֆային պայմաններում ջրամբարի կառուցումը կնպաստի համայնքի հողային ռեսուրսների ոռոգման ապահովմանը:

Հայաստանում գինեգործությունը տնտեսության շարժիչ ուժը դառնալու մեծ ներուժ ունի: Սակայն ոչ բավարար ներդրումներով պայմանավորված՝ այն լիարժեքորեն ապահովված չէ համապատասխան ռեսուրսներով։ ՈՒսումնասիրության նպատակն է բացահայտել Հայաստանում գինեգործության նկատմամբ ներդրողի հետաքրքրությունը: CAPM մոդելի միջոցով գնահատվել են գինեգործության ոլորտում գործող կազմակերպությունների շահութաբերության մակարդակը և ոլորտի շահութաբերության պահանջվող նվազագույն շեմը։ Բացահայտված խնդիրը մեղմելու և լուծելու համար հոդվածում ներկայացված են պետական խթանող բարեփոխումների այլընտրանքային ուղիներ:

ՈՒսումնասիրության նպատակն է գնահատել Հայաստանի և Ռուսաստանի արտաքին առևտրային հարաբերությունները գյուղատնտեսական ապրանքների և սննդամթերքի ոլորտում: Արդիականությունը պայմանավորված է նրանով, որ սոցիալ-տնտեսական զարգացման ներկա փուլում հայ-ռուսական տնտեսական կապերը կարևորագույն ռազմավարական գործոններ են Հայաստանի գյուղատնտեսության ոլորտի խնդիրների լուծման գործում: Գյուղատնտեսական ապրանքների և սննդամթերքի արտահանման խթանման քաղաքականության իրականացումը թույլ է տալիս ոչ միայն զարգացնել գյուղատնտեսության ոլորտը, մեծացնել արտահանման ծավալները, այլև բարձրացնել ներքին շուկայում մրցակցության և գյուղական բնակչության զբաղվածության մակարդակը

Հոդվածում ներկայացված է Հայաստանի հանքարդյունաբերության ոլորտում առկա տնտեսական և բնապահպանական հիմնախնդիրների փոխկապակցվածությունը: Ընդերքօգտագործման ընդհանուր վիճակը դիտարկվում է ըստ մետաղական օգտակար հանածոների հանքավայրերի շահագործման և ոչ մետաղական հանքանյութերի վերամշակման ներկայիս իրատեսական գնահատման: Ոլորտի զարգացման ռազմավարության հստակեցմանը զուգահեռ առաջարկվում են մետաղական օգտակար հանածոների հանքավայրերի շահագործման արդյունավետության բարձրացման և ոչ մետաղական հանքանյութերի վերամշակման կատարելագործման հնարավոր ուղիներ:

2018-2019 թթ. հետազոտությունների արդյունքում պարզվել է, որ Հրազդանի ստորին և Արտաշատի ոռոգման համակարգերի ափերն աղտոտված են միաշաքիլ և երկշաքիլ 64 տեսակի մոլախոտերով: Տարածված է նաև մոլախոտերին և ծառաթփուտներին մակածված ցողունային մակաբույծ գաղձը: Ջրառի դադարեցման ընթացքում ոռոգման համակարգերի հիմքում կուտակված մոլախոտերի սերմերը ջրառի ժամանակ տարածվում են Արարատյան հարթավայրի հողատարածքներում, առաջանում են մոլախոտվածության նոր օջախներ: Հետևաբար գերակա խնդիրներ են հակամոլախոտային նոր տեխնոլոգիաների մշակումը և ներդրումը:

Հոդվածում ներկայացված են Erwinia amylovora բակտերիայի զարգացման կենսացիկլը, ինչպես նաև խնձորենու որոշ սորտերի վարակվածությունը բակտերիալ այրվածքով: Համեմատաբար ցածր վարակընկալություն է գրանցվել Ռեդ դելիշես, միջին վարակընկալություն՝ Գոլդեն դելիշես, բարձր վարակընկալություն՝ Գրանի սմիթ, Ֆուջի, Այդոռեդ, Ջոնաթան, Մուտսու, Բանան ձմեռային և Ջոնագոլդ սորտերի մոտ: Կանխարգելիչ միջոցառումների հիման վրա փորձարկված ֆունգիցիդներից հակաբակտերիալ ակտիվություն ցուցաբերել է միայն պղնձի օքսիքլորիդը՝ ապահովելով 70,8-76,9 % կենսաբանական արդյունավետություն:

Աշնանացան ցորենի բերքատվության բարձրացումը Հայաստանի ագրոարդյունաբերական համալիրի կարևորագույն խնդիրներից է: Սահմանափակ հողային ռեսուրսների պայմաններում առկա խնդիրը հնարավոր է լուծել բարձր և կայուն բերք ապահովող, նոր սորտերի ներդրմամբ, ինչպես նաև մշակման տեխնոլոգիայում պարարտացման և ցանքի արդյունավետ եղանակների կիրառմամբ: Հետազոտություններով պարզվել է, որ Արարատյան հարթավայրի մելիորացված աղուտ-ալկալի հողերում փորձարկվող տեխնոլոգիայի կիրառման դեպքում Տրիո սորտը Նաիրի 68 սորտի համեմատությամբ ապահովում է մոտ 10 ց/հա-ով բարձր բերքատվություն:

Ըստ բազմամյա փորձերի արդյունքների՝ անհող մշակության պայմաններում սերմնաբույսերի տնկարկի, սերմերի ցանքի մեծ խտության, բարձր ծլունակության (70-80 %), սննդալուծույթի և դրա կազմում առանձին սննդատարրերի քանակության փոփոխության, բուսակների բավարար կպչողականության (88-100 %) շնորհիվ հնարավոր է 1 մ2 մակերեսից ստանալ արևելյան կենսածառի 8-12, ծիրանենու 20-22, դեղձենու 22-24 տնկի (ստանդարտին համապատասխան): Զգալիորեն կրճատվում են նաև ստանդարտ տնկիների արտադրության ժամկետը (1-3 տարով) և ծախսերը (2-3 անգամ): Ծառատեսակների տնկիների հիդրոպոնիկ արտադրության՝ մեր կողմից մշակված կենսատեխնոլոգիան արդյունավետ է և հեռանկարային:

Շարքի երրորդ հոդվածում ներկայացված են ծխախոտի Սամսուն սորտատիպի յոթ սորտերի շնչառության ինտենսիվության գենետիկական վերլուծության արդյունքները: Հետազոտությամբ հաստատվել է ադիտիվ գեների գերակշիռ ազդեցությունը: Հիմնավորվել է, որ սորտերի մոտ հատկանիշի և ĝi-ի ցածր ցուցանիշները, հիբրիդների մոտ դրանց ամբողջական դոմինանտությունն ու գերդոմինանտությունը, ինչպես նաև ֆոտոսինթետիկ արդյունավետության գործակիցը (ՖԱԳ) հեռանկարային ձևերի ստացման կարևոր չափորոշիչներ են: ՖԱԳ-ը և կանաչ պիգմենտների պարունակությունը նպատակահարմար է օգտագործել որպես հիբրիդային սերունդներում արժեքավոր գենոտիպերի նույնականացման միջոց: Առաջարկվել են ծխախոտի հետազոտված սորտերի սելեկցիայի բոլոր օղակների օպտիմալացման կոնկրետ ուղիներ:

Բազմամյա հացազգի խոտաբույսերի ընտրասերման արդյունքում Սննդամթերքի անվտանգության ոլորտի ռիսկերի գնահատման և վերլուծության գիտական կենտրոնի կերարտադրության բաժնի կողմից ստեղծվել է հավաքված ոզնախոտի Սպիտակի տեղական նոր սորտը, որը նախատեսված է դեգրադացված արոտավայրերի և խոտհարքների բարելավման, էրոզավտանգ թեք լանջերի բուսապատման համար: Մշակության երկու տարիների տվյալների համաձայն՝ նոր սորտի կանաչ զանգվածի միջին բերքատվությունը կազմել է 355 ց/հա, օդաչոր զանգվածինը՝ 83,4 ց/հա, սերմինը՝ 6,15 ց/հա: Մրցակցային սորտափորձարկման ընթացքում նոր սորտը կանաչ զանգվածի բերքատվությամբ ստուգիչին գերազանցել է 78,0, չոր խոտի բերքատվությամբ՝ 18,8, սերմնատվությամբ՝ 0,94 ց/հա-ով:

Ըստ Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպության (FAO) տվյալների՝ վերջին մի քանի տարիներին աշխարհում անհետացել է գյուղատնտեսական կենդանիների ցեղերի 10 %-ը, իսկ 20 %-ը գտնվում է անհետացման եզրին: Տեղական ցեղերի գոյությունը վտանգված է տոհմային գործի բացակայության, արտերկրից կոմերցիոն նպատակներով «գենետիկական աղբի» ներմուծման հետևանքով: Հոդվածում ներկայացված են գյուղատնտեսական կենդանիների գենետիկական ռեսուրսների պահպանման ռազմավարությունը Հայաստանում, ինչպես նաև FAO-ի և այլ միջազգային կազմակերպությունների դերն այդ հիմնախնդրի լուծման գործում:

Հոդվածում ամփոփված են ՀՀ Սյունիքի մարզի «Վամաքս» ՍՊԸ տնտեսությունում բուծվող հոլշտին և ֆլեկվի ցեղերի կովերի երրորդ և բարձր լակտացիաների 2017-2018 թթ. հետազոտության արդյունքները: Կերակրումը կատարվել է կերաբաշխիչ մեքենայով. ամբողջական խառնուրդը պատրաստվել է մեկ գլուխ կովի հաշվով օրական միջինը 25 կգ, 3,9 % յուղայնությամբ կաթնատվություն ապահովող նորմաներով: Կերաբաժնի ընդհանուր սննդարարությունը կազմել է 21,9 ԷԿՄ (էներգետիկ կերամիավոր) կամ 219 ՄՋ փոխանակային էներգիա, 22,8 կգ չոր նյութ, 203 գ մարսելի պրոտեին: Հոլշտին ցեղի կովերի 1 կգ կաթի արտադրության համար կերհատուցումը կազմել է 0,87 ԷԿՄ կամ 8,7 ՄՋ փոխանակային էներգիա, իսկ ֆլեկվի ցեղի կովերինը՝ համապատասխանաբար 0,93 և 9,3: ՈՒստի դրանց հետագա օգտագործումը Հայաստանում տնտեսապես արդյունավետ է:

Հոդվածում ներկայացված է ՀՀ Կոտայքի մարզի երկու տնտեսություններում կովերի ձվարանների կայուն դեղին մարմնի (ԿԴՄ) տարածվածության ուսումնասիրությունը` դիսպանսերացված կենդանիների ընդհանուր գլխաքանակի և հիվանդ կենդանիների տոկոսային հարաբերակցության որոշման նպատակով: Ըստ հետազոտության արդյունքների՝ տնտեսություններից մեկում հիվանդ կենդանիների թիվը կազմել է 11,6, մյուսում՝ 7,3 %: Բուժումը կազմակերպվել է միաժամանակ երկու դեղամիջոցների՝ PGF Veyx Forte-ի և Այսիդիվիտի կիրառմամբ: Բուժման արդյունքում բոլոր հիվանդ կովերն ապաքինվել են:

Ստաֆիլոկոկերը շների վիրուսային և ոչ վարակիչ գաստրոէնտերիտների ընթացքը բարդացնող պայմանական ախտածին մանրէներ են: Ճնշելով ստամոքսաաղիքային համակարգի ավտոխտոն միկրոֆլորան՝ դրանք արագացնում են աղիքի վարակված լորձաթաղանթի բորբոքային պրոցեսների զարգացումը, ինչը բացասաբար է անդրադառնում կենդանու օրգանիզմի ընդհանուր հոմեոստազի վրա: Գաստրոէնտերիտով հիվանդ կենդանիների աղիքի պարունակությունից անջատած ստաֆիլոկոկային աճեցվածքների՝ հակաբիոտիկների նկատմամբ զգայունակության որոշումը թույլ կտա բարձրացնել այդ հիվանդության հակաբիոտիկային բուժման արդյունավետությունը:

Հոդվածում ներկայացված են կոնվեկտիվ և կոնվեկտիվ-միկրոալիքային չորացման պայմաններում ծիրանի պտուղների չորացման կինետիկայի ուսումնասիրության արդյունքները: Ըստ հետազոտությունների արդյունքների՝ կոնվեկտիվ-միկրոալիքային չորացման եղանակի կիրառության դեպքում ծիրանի պտուղների չորացման տևողությունը կրճատվում է 2,5 անգամ: Իսկ համաչափ չորացում ապահովելու նպատակով անհրաժեշտ է նախ կոնվեկտիվ չորացման տեղակայանքում պտուղների խոնավապարունակությունը հասցնել մինչև 25-30 %, ապա դրանք տեղափոխել միկրոալիքային չորացման տեղակայանք:

Հացամթերքում ծանր մետաղների մնացորդային քանակությունը որոշելու և օրական ընդունումը գնահատելու համար կատարվել է Երևանում իրացվող հացի (ցորենի բարձր տեսակի ալյուրից թխված) և լավաշի նմուշառում: Հետազոտության ընթացքում հացի և լավաշի միասնական նմուշներում (յուրաքանչյուրը՝ բաղկացած 18 ենթանմուշից) հայտնաբերված յոթ ծանր մետաղների կոնցենտրացիաները չեն գերազանցել Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի կողմից հաստատված սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիաները, իսկ օրական ընդունման չափաքանակը՝ միջազգային առողջապահական ուղեցուցային արժեքները։